یکی از قویترین دستگاه های اکس-ری جهان که نقش میکروسکوپ لیزری را بازی خواهد کرد رسما کار خود را در شهر هامبورگ آلمان شروع کرده است.
ایجاد تاسیسات حاوی این دستگاه بیش از یک میلیارد یورو هزینه داشته و از آن برای مطالعه ساختمان ماده، در مقیاس اتمی، استفاده خواهد شد.
دانشمندان می گویند این دستگاه به نام "لیزر الکترون آزاد اکس ری اروپایی" (اکس اف ای ال) می تواند امکان فیلم گرفتن از پیوندهای شیمیایی میان اتم ها را در لحظه ایجاد یا گسست این پیوندها فراهم کند.
محققان پیش بینی می‌کنند که این توانایی به کشفیات بنیادی منجر شود که از جمله در معالجات پزشکی و ساخت مواد نوین کاربرد خواهد داشت.
"اکس اف ای ال" که احداث آن بیش از هشت سال طول کشیده را کنسرسیومی متشکل از ۱۱ کشور می گردانند. این مرکز روز جمعه افتتاح شد.
این دستگاه یک شتاب دهنده خطی ابررساناست که در مجتمع تونل هایی به طول ۳ کیلومتر و ۴۰۰ متر در عمق ۴۰ متری زمین قرار دارد.
EXFEL Image caption ساخت "اکس اف ای ال" بیش از هشت سال طول کشیده است
آلمان نه فقط محل استقرار این دستگاه است بلکه بخش اعظم بودجه و فناوری آن را تامین کرده است.
دستگاه دسته هایی از الکترون ها را شتاب می دهد تا سرعت آنها تقریبا به سرعت نور برسد و بعد آنها را در یک مسیر مغناطیسی قرار می دهد.
با پیچ و تاب خوردن الکترون ها اشعه اکس از آنها ساطع می شود و در این فرایند به هم نزدیک تر می شوند.
با فشرده تر شدن توده الکترون ها نه فقط نور ساطع شده از آنها تشدید می شود بلکه هماهنگی بیشتری پیدا می کنند. این اشعه های اکس "همزمان" می شوند و خواص نور لیزر را پیدا می کنند.
این اشعه می تواند در هر چه سرراهش باشد نفوذ و ساختمان آن را در مقیاس اتمی آشکار کند؛ از ملکول پروتئین که انرژی بدن را تامین می کنند گرفته تا کاتالیزورهایی که برای تولید مواد شیمیایی در ابعاد صنعتی به کار می رود.
بسیاری از کشورهای جهان از ماشین های مدوری به نام "سینکروترون" استفاده می کنند که عملکردی مشابه دارد.
اما نور تولید شده توسط "اکس اف ای ال" حدود یک میلیارد بار قوی تر از این دستگاه هاست و امکان تحقیقاتی را فراهم می کند که ورای توانایی سینکروترون های فعلی است.
آلمان نه فقط محل استقرار این دستگاه است بلکه بخش اعظم بودجه و فناوری آن را تامین کرده است.
روسیه، دانمارک، فرانسه، مجارستان، ایتالیا، لهستان، اسلواکی، اسپانیا، سوئد و سوئیس دیگر اعضای کنسرسیوم هستند.