خوردگی یعنی از بین رفتن مواد ، از دست دادن جرم آنچنان که شکل ظاهری با تغییر اندازه های هندسی دگرگون گردد . حتی تغییرات در خواص مکانیکی از قبیل کاهش مقدار کشش و یا استحکام نیز می توانند نتیجه خوردگی باشند .
خوردگی را عموماً به دو دسته دمای پایین و دمای بالا تقسیم نموده آنها را خوردگی از نوع تر و یا خشک نیز نامند . خوردگی در دمای پایین تابع واکنشهای الکتروشیمیایی بوده که خود با بالا رفتن دما شتاب می گیرد . خوردگی دمای بالا که آن را اکسیداسیون دمای بالا نیز نامند در دماهای بالاتر از ۲۰۰ درجه سانتیگراد صورت پذیرفته باز از ماهیت الکتروشیمیایی برخوردار است .
در این نوع برخلاق خوردگی دمای پایین که در محیط های مایع اتفاق می افتد فلز در محیطهای گازی ، گازهای سولفور یا اکسیژن ، به سولفید و یا اکسید خود تبدیل می گردد . در دماهای پایین نیز عناصر با خورده شدن به پایداری رسیده ، محصولاتی تشکیل می دهند که به شکل سولفات ، اکسید یا فسفات و در برخی از موارد بصورت هیدرات موجود می باشند . خوردی را می توان با استفاده از اصل انرژی مورد بررسی قرار داد .
روش های تولید نیز بر خوردگی تاثیر می گذارند ، فلزات به هنگام عملیات سرد
همانند نورد و پرس و … تغییرات ساختاری پیدا نموده انرژی نهفته تغییر
یافته تجمع نابجایها افزایش می یابد .خوردگی می تواند شکل ظاهری را تغییر
داده نقره را کدر نماید و یا سبب زنگ زدن فولاد گردد ، این تغییرات می
توانند گسترده گردیده موجبات تغییرات در اندازه ها و یا باعث ایجاد ترک در
قطعات مهندسی را فراهم آورده و باعث از کار افتادن دستگاه ها ، خطوط تولید و
نهایتاً پل ها ، پالایشگاه ها و غیره گردد .
یادداشتهایی از کتاب مهندسی خوردگی(فونتانا) ترجمه دکتر ساعتچی
۱-۱ هزینه های خوردگی
کل هزینه سالانه سیلها،گردبادها،آتش سوزیها،رعد و برقها و زمین لرزه ها کمتر از هزینه خوردگی میباشند.
طبق
بررسی های انجام شده هزینه سالانه خوردگی فلزات در ایالات متحده در سال
۱۹۷۵ ،۷۰ بیلیون دلار برآورد شده است که حدود ۱۰ بیلیون دلار از هزینه فوق
الذکر را میتوان با اعمال بهترین روشهای موجود مبارزه با خوردگی صرفه جویی
نمود.
اگر
چه خوردگی اجتناب ناپذیر است ولی هزینه آنرا بمقدار زیادی میتوان کاهش
داد.مثلا یک آند ارزان قیمت منیزیم میتواند عمر تانک آب گرم خانگی را دو
برابر کند.انتخاب صحیح مواد و طراحی خوب هزینه های خوردگی را کاهش میدهد.یک
برنامه صحیح تعمیرات و نگهداری رنگ چندین برابر مخارجش را صرفه جویی
میکند.
۲-۱ مهندسی خوردگی
مهندسی خوردگی کاربرد دانش و فن جلوگیری یا کنترل خسارات ناشی از خوردگی به روش اقتصادی و مطمئن میباشد.
یک
مهندس خوردگی بایستی با اصول خوردگی و روشهای جلوگیری آن،خواص شیمیایی
،متالورژیکی،فیزیکی و مکانیکی مواد ،آزمایشات خوردگی،ماهیت محیط های
خورنده، قیمت مواد اولیه،نحوه ساخت و تولید،کامپیوتر و طراحی قطعات آشنا
باشد.
۳-۱ تعریف خوردگی
خوردگی
را تخریب یا فاسد شدن یک ماده در اثر واکنش با محیطی که در آن قرار دارد
تعریف میکنند .بطور مثال فولاد زنگ نزن ۸-۱۸ در حالت حساس شده بوسیله اسید
پلی تیونیک ظرف چند ساعت بشدت خورده میشود.
۴-۱ محیطهای خورنده
عملا
کلیه محیطها خورنده اند لکن قدرت خورندگی آنها متفاوت
است.مثال:هوا،رطوبت،بخار و گازهای دیگر مثل کلر،آمونیاک،سولفید هیدروژن،دی
اکسید گوگرد،اسیدهای معدنی مثل اسید کلریدریک،سولفوریک و نیتریک،اسیدهای
آلی مثل اسید استیک و فرمیک
بطور
کلی مواد معدنی خورنده تر از مواد آلی میباشند.مثلا خوردگی در صنایع نفت
بیشتر در اثر کلرورسدیم،گوگرد،اسید سولفوریک و کلریدریک وآب است تا بخاطر
روغن،نفت و بنزین.
درجه حرارت ها و فشارهای بالاتر معمولا باعث ایجاد شرایط خوردگی شدیدتری میگردند.
۵-۱ خسارات ناشی از خوردگی
کاربردهای
مفید:۱- ماشین کاری بوسیله مواد شیمیایی (نواحی بدون روکش فلزی در معرض
اسید قرار داده شده و مقدار لازم فلز اضافی در اسید حل میشود.)این روش در
مواردی اقتصادی تر است که قطعات سخت بوده و بوسیله روشهای معمول بسختی
ماشین کاری میشوند. ۲- آندیزه کردن آلومینیوم برای بدست آوردن ظاهر مطلوب و
پوسته اکسیدی مقاوم در برابر خوردگی
● اثرات زیانبار خوردگی:
از
بین بردن ظاهر،مخارج تعمیرات و نگهداری و بهره برداری،خواباندن
کارخانه،آلوده شدن محصول،نشت یا از بین رفتن محصولات با ارزش،اثرات بر
امنیت و قابلیت اعتماد،مسئولیت عملکرد محصول
۶-۱ طبقه بندی خوردگی
خوردگی را به روشهای مختلف طبقه بندی میکنند:
خوردگی در درجه حرارتهای بالا،خوردگی در درجه حرارتهای پایین
خوردگی مستقیم(اکسیداسیون)،خوردگی الکتروشیمیایی
خوردگی تر،خوردگی خشک
خوردگی تر در حضور یک مایع انجام میشود.(مایع شامل محلولها یا الکترولیتها)مثل خوردگی فولاد بوسیله آب.
در
خوردگی خشک فاز مایع وجود ندارد(یا بالای نقطه شبنم محیط):بخارات و گازها
عملا خورنده بوده و غالبا این نوع خوردگی در درجه حرارتهای بالا صورت
میگیرد.مثل خوردگی فولاد بوسیله گازهای کوره.
کلر خشک در فولاد باعث خوردگی نمیشود ولی کلر مرطوب یا حل شده در آب بشدت خورنده است.عکس این مطلب در مورد تیتانیوم صحیح است.