فیلتر ممبران تصفیه آب صنعتی مهم ترین عنصر فرایند تصفیه آب در یک دستگاه تصفیه آب صنعتی است، که نگهداری و افزایش طول عمر آن باعث کاهش چشمگیر هزینه های نگهداری و عملیاتی دستگاه می شود. زمان تعویض و طول عمر فیلترهای ممبران صنعتی به عوامل مختلفی بستگی دارد، که در ادامه با برخی از مهم ترین آنها آشنا می شویم.
۱- تاثیر کلر و عوامل اکساینده دیگر در زمان تعویض ممبران
اگر کلر و دیگر عوامل اکساینده حتی در مقادیر بسیار کم با غشای فیلتر ممبران در تماس باید، طول عمر فیلتر ممبران به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. میزان آسیب وارده به غلظت کلر و مدت زمان تماس آن با غشا وابسته است. کلر باعث اکسایش و خرابی کامل فیلتر ممبران می شود.
چنان چه کاهش غیر قابل قبولی در میزان دفع نمک غشا مشاهده شود، که همزمان با افزایش سرعت جریان آب تصفیه شده رخ داده است، معمولا به این معنی می باشد، که تمام فیلترهای ممبران باید تعویض شوند، حتی آنهایی که در مرحله دوم امکان دریافت آب تصفیه شده کلر دار از مرحله اول را دارند.
قبل از تعویض همه فیلترهای ممبران می توان با اندازه گیری هدایت الکتریکی (EC) آب تصفیه شده از هر وسل، دید بهتری از مشکل به دست آورد.
در صورتی که دفع نمک فیلتر ممبران کاهش یافته است، باید هدایت الکتریکی آب تصفیه شده وسل ممبران را مشخص کنید تا محل مشکل و جایی که فیلتر ممبران نیاز به تعویض دارند پیدا شود.
۲- تاثیر رسوب گیری غشا در طول عمر فیلتر ممبران
یکی از شایع ترین دلایل کاهش طول عمر فیلتر ممبران، رسوبات بیش از حد است. در صورتی که افت فشار آب ورودی به پساب بیش از ۱۵% افزایش داشته باشد و یا سرعت آب تصفیه شده نرمال شده بیش از ۱۵% کاهش داشته باشد، نشان دهنده تشکیل رسوب در فیلتر ممبران است. برای از بین بردن رسوبات با توجه به نوع رسوب از مواد شوینده ممبران استفاده می شود.
رسوب سطح غشای فیلتر ممبران باعث کاهش سرعت جریان نرمال شده می شود، که رسوب در فیلترهای ممبران انتهایی به دلیل تولید جریان آب تصفیه بیش تر شدیدتر می باشد. از آن جایی که این فیلترهای ممبران قابلیت نفوذ خود را از دست می دهند، فیلترهای ممبران پایین دست، مجبور به تولید آب بیش تری می شوند و در نتیجه از افزایش رسوب بیش تری رنج می برند.
در صورتی که با شستشو فیلترهای ممبران و سرعت جریان آب عبوری به حالت اولیه برنگردد، نشان دهنده این است که کلیه فیلترهای ممبران نیاز به تعویض دارند.
۳- تاثیر ذرات بیولوژیکی بزرگ در زمان تعویض ممبران
ذرات بیولوژیکی بزرگ می توانند از بایو فیلم موجود در لوله و اجزای سیستم واقع شده بعد از دفع کلر به آب ورودی سیستم RO داخل شوند. این ذرات می توانند در داخل مواد فاصله غشایی ممبران های انتهایی رسوب کنند.
اگر افت فشار مرحله اول دستگاه از ۶۰ psi بیش تر نباشد، مشکل را می توان تنها با تعویض ممبران های انتهایی حل کرد. اگر اجازه افت فشار بیش از حد داده شود، ممکن است فیلترهای ممبران انتهای پساب در وسل له شده یا بشکنند و نیاز به تعویض پیدا کنند.
فرایند تشکیل رسوب می تواند به دلایل مختلفی به سرعت رخ دهد، از جمله خرابی دوزینگ پمپ تزریق مواد شیمیایی یا به دلیل احیای ضعیف سختی گیر. بسیاری از انواع رسوب یا نمک ها باعث افزایش افت فشار مرحله اول می شوند. اگر رسوب از کلسیم کربنات تشکیل شده باشد که باعث افزایش قابل توجه هدایت الکتریکی آب تصفیه شده از وسل های ممبران می شود، شستشو اغلب نتیجه می دهد. رسوب سولفات به مراتب کمتر از کربنات ها حل می شود و ممکن است منجر به تعویض فیلترهای ممبران انتهایی شود.
اگر تشکیل رسوب باعث افزایش افت فشار مرحله آخر RO شده باشد، مشکل با شستشو حل نمی شود، تنها ممبران انتهای پساب نیاز به تعویض دارد تا عملکرد اصلی بازیابی شود.
تشکیل رسوب سیلیس ممکن است در مناطقی اتفاق بیافتد که آب ورودی شامل مقادیر سیلیس بیش از ۴۰ میلی گرم در لیتر باشد و دمای آب تا حدودی کم باشد. رسوب سیلیس سطح غشا را مسدود کرده و باعث کاهش سرعت جریان آب تصفیه شده نرمال شده می شود. از آن جایی که ممبران های انتهای پساب نفوذشان بسته می شود، تشکیل رسوب به سمت بالا حرکت می کند، زیرا فیلترهای ممبران دیگر مجبورند آب تصفیه شده بیش تری را تولید کنند.
رسوب سیلیس باعث نیاز به تعویض ممبران های انتهای پساب در وسل می شود؛ درصد تعویض کل تقریبا متناسب با درصد کاهش نرخ جریان آب تصفیه شده نرمال شده می باشد.
این که بدانیم چرا عملکرد دستگاه تصفیه آب صنعتی کاهش یافته و کدام یک از فیلترهای ممبران در این مشکل دچار آسیب شده اند، می تواند باعث کاهش تعداد ممبران هایی شود که نیاز به تعویض دارند. علاوه بر این اصلاح پیش تصفیه و فرکانس شستشوی سیستم در صورت لزوم می تواند باعث افزایش عمر فیلتر ممبران شود. در صورتی که نتوان علت مشکل در دستگاه را تشخیص داد، در این مرحله کالبد شکافی فیلتر ممبران توجیه اقتصادی دارد.