آمولیت های گوهرین
لایه صدفی تولید کننده رنگ در آمولیت معمولاً بسیار نازک است (اغلب کمتر از یک میلیمتر) و به زمینه ای از جنس شیل یا سیدریت خاکستری تیره تا قهوه ای رنگ ضمیمه می گردد. نمونه هایی استثنایی نیز وجود دارند که بدون نیاز به نگهدارنده، به فرم گوهر، تراش می خورند.
از اغلب آمولیت ها جهت ساختن سه گانه (triplets: سه تایی) استفاده می شود. همانگونه که از نامشان پیداست این سه گانه ها از سه قسمت شکل می گیرند. 1- قطعه ای نازک به عنوان پشت بند (backing) با وظیفه حفظ ثبات 2- ماده شکننده رنگین کمان سان (آمولیت) 3- روکشی از ماده ای شفاف جهت حفاظت.
کوارتز شفاف یا اسپینل می توانند به عنوان روکش شفاف مورد استفاده قرار گیرند. شیل سیاه یا مواد دیگر نیز می توانند نقش پشت بند را ایفا نمایند. برخی از آمولیت ها را به فرم دوتایی (doublets) می سازند که در اینصورت برحسب نیاز یا پشت بند به آنها اضافه شده و یا اینکه با روکشی شفاف پوشانده می شوند. برای حف ثبات، برخی از سنگ ها را اپوکسی (epoxy:اندودی پلاستیکی) ، اندود می نمایند.
بهترین سنگها آنهایی هستند که 1- نمایشی واضح از رنگ های چندگانه را ایجاد نمایند 2- رنگین کمان سانی ای قوی دارند بگونه ای که از زوایایی مختلف قابل رویت اند 3- نقش و نگارهایی دلپسند از رنگ ها را با حداقل گسستگی ناشی از شکاف ها (gaps)، ادخال ها یا شکستگی ها از خود نشان می دهند.
باکیفیت ترین گوهرِ تراش نخورده (rough) معمولاً به فرم های آزاد (freeform shapes) تراش می خورد تا از آن برای تولید گوهری با بالاترین قیراط، استفاده گردد. سنگ هایی با درجات متفاوت را به شکل های استاندارد برش می زنند تا از آنها برای ساخت جواهرات بهره برند.
هنگامیکه از آمولیت در ساخت سنگ هایی دوتایی یا سه تایی استفاده می برند، روکش شفاف آن را با حداقل گنبدسانی (doming) می سازند تا بهترین نما را از امولیت زیرین بدست دهد. تعداد اندکی از این دست سنگها را مخصوص مشتریانی که علاقه مند به داشتن سنگ های پَخ تراش شده هستند، به آن شکل تراش می دهند. به این خاطرکه آمولیت ماده ای نرم است (سختی موس 3.5 تا 4)، تحت ضربه شکننده است بنابراین بهترین مکان برای سنگ های فاقذ روکش، گوشواره ها، سنجاق سر ، گل سینه و آویزه ها یعنی جاهایی که در آنها احتمال سایش و ضربه بسیار پائین است، می باشند.
سه
گانه های آمولیت بکارگرفته شده در آویزه ها (pendants) و در گوشواره ها.
تمامی آنها همراه با اکسنت های الماس* می باشند. این جواهرات و این
گوهرهای آمولیت توسط کوریت اینترنشنال (Korite International) ساخته شده
اند.
Diamond Accents : الماس های کوچکی هستند که در پایه یا زیربند (mounting) جواهر وجود دارند. این الماس ها با قرارگرفتن در سمت دیگر نگین اصلی (solitaire) بر زیبایی انگشتر یا جواهر می افزایند.
خصوصیات فیزیکی آمولیت | |
طبقه بندی شیمیایی |
کربنات |
رنگ |
رنگ های رنگین کمانی که می تواند تمامی رنگ های طیف مانند قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش را ایجاد نماید. قرمز و سبز متداول ترین رنگ ها هستند |
جلا |
شیشه ای، صیقلی درخشان را پذیراست |
شفافیت |
لایه گوهرین، شفاف تا نیمه شفاف می باشد |
رخ/ شکستگی |
شکننده با رخ مشخص |
سختی موس |
4 تا 3.5 |
وزن مخصوص |
2.9 تا 2.6 |
ویژگی های منحصر به فرد |
لایه نازکی از رنگ های رنگین کمانی، اغلب با ظاهری دارای شکستگی، در یک زمینه از سیدریت یا شیل |
ترکیب شیمیایی |
CaCO3 |
ترکیب کانیایی |
آراگونیت، معمولاً بر روی زمینه یا پایه ای از سیدریت یا شیل |
سیستم بلورین |
ارتورومبیک |
کاربرد |
گوهر |
فسیل آمونیت با صدف از مواد رنگین کمان سان (iridescent) که در موزه تاریخ طبیعی در نیویورک به نمایش گزارده شده است (تصویر از James P. Fisherill )
سایر آمولیت های رنگین کمان سان
آمولیت هایی با موادی رنگین کمان سان در پوسته مختص سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) یا کانادا نیستند. آنها در ایالت یوتا، انگلستان، مراکش و ماداگاسکار نیز کشف گردیده اند. آمولیت های کشف شده در این مناطق در قیاس با آمولیت های سازند بِرپا 1) برای بکارگرفته شدن به عنوان گوهر، بسیار باریکند 2) جهت تولید نمایشی مناسب بیش از اندازه تکه تکه (patch) هستند 3) چشمگیر نیستند
تاریخچه ای از آمولیت
مردمان قبیله سرخپوستی "پاسیاه" (Blackfoot) صدها سال است که فسیل های آمولیت رنگین کمان سان را می شناسند. این مردم آن را "اینیسکیم" (Iniskim: به معنای سنگ بوفالو) خطاب کرده و به عنوان طلسم استفاده می نمایند.
دانشمندانی از سازمان زمین شناسی کانادا برای اولین بار در سال 1908 صدف های رنگین کمان سان آمولیت را توصیف نمودند اما اولین نمایشگاه از آمولیت های رنگین کمان سان در طرح های گوهرتراشی تا سال 1962 به وقوع نپیوست. در این سال بود که آمولیت های گوهرین برش خورده در جواهرات جای گرفته و در نمایشگاه گوهر کوچکی در نانتن (Nanton) آلبرتا به معرض نمایش گذارده شدند.
در سال 1967 مارسل شاربانو (Marcel Charbonneau)، مالک یکی از فروشگاه های کَلگری راک (Calgary rock shop) آغاز به تولید دوتایی های از صدف های آمولیت به عنوان زمینه و پوششی کوارتزی نمود و نام آنرا "آمولیت" نهاد. این ماده به سرعت محبوب گردید. در سال 1981، آمولیت از سوی کنفدراسیون جهانی سنگ های رنگین (CIBJO) به عنوان گوهر پذیرفته و در سال 2004 به عنوان گوهر رسمی استان آلبرتا لقب گرفت. کنفدراسیون جهانی سنگ های رنگین، توجه بین المللی را به آمولیت جلب نمود و مبدل شدن آن به "گوهر رسمی آلبرتا" محبوبیت عظیم محلی را به دنبال داشت.
امروزه دوشرکت به فعالیت در معادن آمولیت واقع در سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) مشغولند. این دو معدن، تنها معادنی در جهانند که به تولید آمولیت با کیفیت گوهرین می پردازند. یک از این شرکت ها "معدن آمولیت آئورورا" و دیگری "کوریت اینترنشنال" می باشند. گزارش شده است که آمولیت تولید شده توسط شرکت کوریت، 90 درصد عرضه جهانی را پوشش می دهد. اغلب آمولیت هایی که این شرکت تولید می نماید، پیش از خروج از این شرکت به فرم سنگ کارشده آماده استفاه، برش می خورند. درنتیجه اندک مقداری از سنگ های برش نخورده وارد بازار گوهرتراشی می شود.
ارزیابی اندازه منبع آمولیت آلبرتا دشوار است. جستجو در برونزدها، نتایج قابل اتکایی بدست نمی دهد زیرا که هوازدگی، اغلب آمونیت های اولیه را تخریب و جایگزین نموده است. بخش های مفید (productive zones) در سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) تنها چندمتر ضخامت داشته و مواد گوهرین، در فسیل های اندکی تمرکز یافته اند. همین قضیه، حفاری را مبدل به روشی ناکارآمد می نماید.
در این مناطق هرکجا که پتانسیلی برای مواد با کیفیت گوهرین می باشد، معمولاً سازند بِرپا (Bearpaw :پنجه خرس) شیبدار (dipping) می باشد.همین قضیه معدنکاری را به منطقه ای باریک مابین برونزد و جایی که روباره جهت معدنکاری سودمندانه بسیار ضخیم است، محدود می نماید.
نحوه نگهداری:
آمولیت با درجه سختی ۵/۴ به مراقبت ویژه نیازمند است. به هنگام آویختن جواهرات مزین به آمولیت باید از تماس آن با هرگونه مواد اسیدی، آمونیاک و اسپری های مو و عطر ممانعت شود.
برای تمیز کردن آن باید از برس نرم و محلول آب و صابون رقیق و یا تمیز کننده مخصوص مروارید استفاده کرد.