یکی
از کهنترین آثار خوردگی مربوط به دیوار آهنی قفقاز است که به فرمان کورش
هخامنشی ساخته شد و بدستور وی روی آن را با مس پوشش دادند. آغاز پژوهش
بگونه امروزی در انگلستان پس از غرق شدن کشتی جنگی HMS Alarm در سال ۱۷۶۱
میلادی بود. پس از آن ورقههای مسی به بدنه کشتیها وصل میشد اما پس از
چندی دیده شد که این ورقهها در جاهایی که میخهای فولادی آنها را نگه
داشته بود، خورده شدهاند (خوردگی گالوانیک).
این دانش روزبه روز گستردهتر شد و امروزه شاخه مهمی در مهندسی و علومپایه میباشد.
انواع
خوردگی دارای انواع متفاوتی میباشد که میتوان آنها را با توجه به شکل منطقه خورده شده به دو دسته کلی تقسیم نمود:
•خوردگی یکنواخت
•خوردگی موضعی
هزینههای خوردگی
از
آنجا که خوردگی پدیده ای تخریبی است، هزینه هایی در پی دارد. این هزینهها
در دو دسته مستقیم و غیر مستقم (پیامدهای مستقیم) هستند که دسته دوم بسیار
بیشتر از نخستین است. در آمریکا در سال هزینه سالانه خوردگی چیزی پیرامون
1/3٪ تولید ناخالص داخلی (277 میلیارد دلار در سال 1998])
سرعت خوردگی
سرعت
خوردگی (icorr)را با مقدار الکترون تولیدی بر یکای زمان (آمپر I) میتوان
سنجید اما از آنجا که اثر سطح را باید در نظر داشت، بایستی عدد بدست آمده
بر یکای سطح بخش گردد.
سرعت خوردگی بطور معمول بصورت میل در سال (mpy) بیان میشود:
که
در آن W، کاهش وزن بر حسب میلیگرم، D چگالی نمونه بر یکای گرم بر
سانتیمتر مکعب، A مساحت نمونه بر حسب اینچمربع و T زمان خوردگی بر یکای
ساعت است.
خوردگی میکروبی(MIC)
ترم
microbiologically influenced corrosion(MIC) مربوط به نوعی از خوردگی یا
تخریب ناشی شده یا گسترش یافته توسط فعالیت های زندگی میکروبی است.MICیک
مکانیزم خوردگی جدید نیست اما شامل نقش میکروارگانیسم ها در پروسه خوردگی
است .MIC یک پروسه غیر زنده (abiotic) است تحت تاثیر فاکتور های زنده
بیولوژیکی(biotic) .
تعریف
دیگری از MICبدین صورت است : اثر میکروارگانیسم ها بر روی سینتیک پروسه
خوردگی فلزات بواسطه چسبیدن آن ها به فصل مشترک که معمولاً بیوفیلم خوانده
می شوند.بعبارتی پیشنیاز MIC حضور و رشد میکروارگانیسم هاست .
پیشنیازهای خوردگی میکروبی
یک
میکرو ار گانیسم برای آغاز متابولیسمش نیاز به انرژی و برای رشد نیاز به
مواد مغذی مانند کربن ،نیتروژن و فسفر دارد . بنابراین پیشناز های MICبدین
صورت است:
•یک منبع انرژی
•یک منبع کربن
•یک دهنده الکترون
•یک پذیرنده الکترون
•آب
انرژی مورد نیاز ممکن است از نور خورشید و طی فرایند فتوسنتز گرفته شود و یا از طریق واکنش های شیمیایی اکسیداسیون و احیاء.
بسته
به نوع تجهیزات منبع تامین انرژی متفاوت خواهد بود برای تجهیزات قرار
گرفته روی سطح زمین و نیز سیستم های زیر آبی نور خورشید منبع تامین انرژی
است و برای تجهیزات بسته و زیر خاک انرزی مورد نیاز از واکنش های شیمیایی
تامین می شود.
نور
یک منبع مهمی از انرژی می باشد چرا که فرایند فتوسنتز را پیش میبرد(در
فتوسنتز دی اکسید کربن و آب مصرف و اکسیژن و هیدراتهای کربن به وجود
میآیند).
تحت
شرایط هوازی احیاء اکسیژن به آب کامل کننده فرایند متابولیکی تبدیل مواد
مغذی به دی اکسید کربن است و تحت شرایط بی هوازی پذیرنده های دیگری غیر از
اکسیژن وارد واکنش می شوند.
لازم
به ذکر است که MICتنها زمانی می تواند اتفاق بیفتد که میکروارگانیسم ها
فعال و حاضر باشند.میکرو ارگانیسم ها بیش از هر چیزی نیاز به آب دارند. اگر
که اکتیویته آب کمتر از 0.9باشدباکتری ها نمیتوانند رشد کنند .تنها قارچ
هامی توانند در آبی با اکتیویته 0.7رشد کنند، اما آن ها نقش مهمی در
MICبازی نمیکنند.
بیوفیلم SRBو رفتار خوردگی آن
SRBیک
ترم عمومی است شامل تمام تک سلولی هایی می شود که سولفات( SO4 2- ) سولفید
و تیوسولفات و همچنین گوگردرا برای بدست آوردن انرژی به H2S احیا می
کنند.برای انواع باکتری های متفاوت مناسب ترین دما برای رشدSRB حدود20-30
است . ولی این باکتری ها قادرند تا دمای 50-60˚Cنیز زنده بمانند .SRB
بعنوان اصلی ترین عامل MIC در آهن ،مس وآلیاژهای آهنی شنا خته شده است.
SRBدر شرایط بی هوازی خاک ، آب دریا ، فاضلاب ،لوله های زیر زمینی و چاه
های نفت با pHهای بین 6-9 وابسته است. SRBهمه جا یافت می شوند ،بی هوازی
های بسیار متفاوتی هستند(در ضمن بیماری زا نیستند).متداول ترین آن ها
Desulfovibrioاست. یک میکرو ارگانیسم می تواند براحتی به سطح بچسبد لایه
هایی را به نام بیو فیلم تشکیل دهد، بدین صورت که ابتدا بخش های آلی روی
سطح مواد می چسبند .میکروارگانیسم ها خواص سطحی مواد بخصوص بار استاتیکی و
قابلیت خیس شوندگی آن را تغییر می دهند .سپس باکتری ها جذب سطح می شوند و
رشد می کنند تا کلونی ها را تولید کنند ،بنابراین میکرو فیلم ها رشد خواهند
کرد.این لایه ها می توانند خیلی نازک باشند یا رشد کنند و به ضخامت
سانتیمتر هم برسند.بیوفیلم ها با یک ساختار غیر یکنواخت شناخته می شوند .
گرچه SRB بی هوازی هستند می توانند در غلظت های کمی از اکسیژن نیز رشد
کنند. فعالیت SRBدر سیستم های طبیعی و انسانی باعث ایجاد نگرانی در صنایع
شده است .بخصوص در صنایع نفت و گاز و کشتی سازی که شدیداً بوسیله سولفید
تولید شده توسط SRB تحت تاثیر قرار می گیرند.