خواص و روش های ساخت نانوکاپوزیت ها،نانو کامپوزیت

نانوکامپوزیت
کامپوزیت ترکیبی است که از لحاظ ماکروسکوپی از چند ماده متمایز ساخته شده باشد، به طوری که این اجزاء به آسانی از یکدیگر قابل تشخیص باشند. به طور نمونه، یکی از کامپوزیت های آشنا بتن است که از دو جزء سیمان و ماسه ساخته شده است.
برای ایجاد تغییر و بهینه کردن خواص فیزیکی و شیمیایی مواد، آن ها را ترکیب یا کامپوزیت می کنیم. به طور مثال پلی اتیلن (PE) که در ساخت چمن های مصنوعی از آن استفاده می گردد، رنگ پذیر نیست و به همین سبب رنگ این چمن ها اغلب مات است. برای برطرف نمودن این نقص به آن وینیل استات می افزایند تا خواص پلاستیکی، نرمیت و رنگ پذیری آن اصلاح شود. در واقع، هدف از ایجاد کامپوزیت، به دست آوردن ماده ای ترکیبی با خواص مورد انتظار می باشد.
نانوکامپوزیت نیز همان کامپوزیت است که یک یا چند جزء از آن، ابعاد کمتر از 100 نانومتر دارد. نانوکامپوزیت ها از دو فاز تشکیل شده اند. فاز اول یک ساختار بلوری است که در واقع پایه یا ماتریس نانوکامپوزیت محسوب می شود و ممکن است از جنس پلیمر، فلز و یا سرامیک باشد. فاز دوم نیز ذراتی در مقیاس نانومتر می باشند که به عنوان تقویت کننده (مواد پرکننده Filler) به منظور اهداف خاص از قبیل استحکام، مقاومت، هدایت الکتریکی، خواص مغناطیسی و ... در درون فاز اول (ماده پایه) توزیع می شوند.
در بحث نانومواد، نانوکامپوزیت ها از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند. حضور ذرات و الیاف در ساختار نانوکامپوزیت ها معمولاً باعث ایجاد استحکام در ماده ی پایه می شود. در واقع هنگامی که ذرات و یا الیاف درون یک ماده ی پایه توزیع شوند، نیروهای اعمال شده به کامپوزیت به طور یکنواختی به ذرات یا الیاف منتقل می شود. با توزیع مواد پرکننده درون ماده پایه خصوصیاتی نظیر استحکام، سختی، خواص تربیولوژیکی و تخلخل تغییر می کند. ماده ی پایه می تواند ذرات را به گونه ای از هم جدا نگه دارد که رشد ترک به تأخیر افتد. به علاوه اجزاء نانوکامپوزیت ها بر اثر برهمکنش سطحی بین ماده ی پایه و مواد پرکننده، از خواص بهتری برخوردار می شوند. نوع و میزان برهمکنش ها نقش مهمی در خواص مختلف نانوکامپوزیت ها همچون حلالیت، خواص نوری، خواص الکتریکی و مکانیکی آن ها دارد.

طبقه بندی نانوکامپوزیت ها
انواع نانوکامپوزیت را می توان بر اساس ماده پایه آن ها به شرح زیر طبقه بندی کرد:
1. نانوکامپوزیت های پایه پلیمری Polymer matrix nanocomposites (PMNCs)
2. نانوکامپوزیت های پایه سرامیکی Ceramic matrix nanocomposites (CMNCs)
3. نانوکامپوززیت های پایه فلزی Metal matrix nanocomposites (MMNCs)
در ادامه به بررسی خواص و کاربرد هر یک از این نانوکامپوزیت ها پرداخته می شود.

نانوکامپوزیت های پایه پلیمری
در بین نانوکامپوزیت ها بیشترین توجه به نانوکامپوزیت های پایه پلیمری معطوف است. یکی از دلایل گسترش نانوکامپوزیت های پلیمری، خواص بی نظیر مکانیکی، شیمیایی و فیزیکی آن است. نانوکامپوزیت های پلیمری عموماً دارای استحکام بالا، وزن کم، پایداری حرارتی بالا، رسانایی الکتریکی بالا و مقاومت شیمیایی بالایی هستند. تقویت پلیمرها با استفاده از مواد آلی و معدنی بسیار مرسوم می باشد. بر خلاف تقویت کننده های مرسوم که در مقیاس میکرون می باشند، در نانوکامپوزیت ها تقویت کننده ها ذراتی در ابعاد نانومتر می باشند. با افزودن درصد کمی از نانوذرات به یک پلیمر خالص، استحکام کششی، استحکام تسلیم و مدول یانگ افزایش چشمگیری می یابد. به عنوان مثال، با افزودن تنها 0.04 درصد حجمی میکا (یک نوع سیلیکات) با ابعاد 50 نانومتر به اپوکسی (Epoxy)، مدول یانگ این ماده 58 درصد افزایش خواهد یافت.
دلیل دوم توسعه نانوکامپوزیت های پایه پلیمری و افزایش تحقیقات در این زمینه، کشف نانولوله های کربنی در سال 1991 میلادی است. استحکام و خواص الکتریکی نانولوله های کربنی به طور قابل ملاحظه ای با نانولایه های گرافیت و دیگر مواد پرکننده تفاوت دارد. نانولوله های کربنی موجب رسانایی و استحکام فوق العاده ای در پلیمرها می شوند به طوری که کاربردهای حیرت انگیزی همچون آسانسور فضایی را برای آن می توان متصور شد. از نظر نظامی نیز فراهم کردن هدایت الکتریکی در پلیمرها فرصت های انقلابی را به وجود خواهد آورد. به عنوان مثال از پوسته های الکتریکی-مغناطیسی گرفته تا کامپوزیت های رسانای گرما و لباس های سربازان آینده!
این دسته از کامپوزیت ها به دلیل خواص منحصر به فردی که دارند به طور گسترده ای در صنایع خودرو، هوا-فضا و بسته بندی مواد غذایی گسترش یافته اند. از دیگر کاربردهای نانوکامپوزیت های پلیمری پوشش های مقاوم به سایش، پوشش های مقاوم به خوردگی، پلاستیک های رسانا، حسگرها، آسترهای مقاوم در دمای بالا و غشاهای جداسازی گازها و سیالات نفتی می باشند. به عنوان مثال می توان به نوعی غشاء نانوکامپوزیتی ساخته شده از یک نوع پلیمر و نانولایه های سیلیکا اشاره کرد که توسط محققان دانشگاه کارولینای شمالی  ساخته شده است. این غشاء توانایی فوق العاده ای در جداسازی مولکول های آلی از گازها دارد.

نانوکامپوزیت های پایه سرامیکی
به مواد (معمولاً جامد) ی که بخش عمده ی تشکیل دهنده آن ها غیرفلزی و غیرآلی باشد، سرامیک گفته می شود. سرامیک ها خواص بسیار خوبی نظیر مقاومت حرارتی بالا، پایداری شیمیایی خوب و استحکام مکانیکی مناسبی دارند، اما به دلیل پیوندهای یونی و کووالانس موجود در سرامیک ها چقرمگی شکست آن ها پایین است و تغییر شکل پلاستیک این مواد محدود می باشد. به منظور رفع این مشکل با اضافه کردن و جداسازی الیاف و ذرات مناسب، می توان چقرمگی شکست را بالا برد. اگر این تقویت کننده ها ابعاد نانومتری داشته باشند بالاترین چقرمگی شکست به دست می آید.
به طور مثال در شکل1 نانوکامپوزیت نیترید سیلیسیم حاوی نانولوله های کربنی چند دیواره، نشان داده شده است. برای ساخت این نانوکامپوزیت از پرس ایزواستاتیک گرم استفاده می شود. از خواص مکانیکی قابل توجه این نانوکامپوزیت ها می توان به استحکام خمشی و مدول الاستیک قابل توجه آن ها اشاره کرد.

نانوکامپوزیت های پایه فلزی
کامپوزیت های پایه فلزی، کم وزن و سبک بوده و به علت استحکام و سختی بالا کاربردهای وسیعی در صنایع خودرو و هوا-فضا پیدا کرده اند. اما این کاربردها به لحاظ کم بودن قابلیت کشش در این کامپوزیت ها محدود شده است. تبدیل کامپوزیت به نانوکامپوزیت سبب افزایش استحکام و رفع محدودیت های مذکور می شود.
نانوکامپوزیت های پایه فلزی اصولاً مشابه روش های متالوژی پودر تولید می شوند. این نانوکامپوزیت ها کاربردهای متفاوتی دارند خصوصاً نانوکامپوزیت های پایه منیزیم که در سال های اخیر به دلیل چگالی کم، استحکام بالا، مقاومت به خزش بالا و پایداری حرارتی مناسب، گسترش چشمگیری داشته اند. نانوکامپوزیت های پایه منیزیم کاربردهای گسترده ای در صنایع هوایی و خودروسازی دارند.
نانوکامپوزیت های پایه فلزی حاوی نانولوله های کربنی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردارند. نانولوله ها می توانند سبب افزایش و یا بهبود خواصی نظیر رسانایی، استحکام، مقاومت و .. در فلزات شوند.

نانوکامپوزیت و فردا
مهمترین تأثیر نانوکامپوزیت ها در آینده از طریق کاهش وزن خواهد بود. اخیراً کامپوزیت های نانوذره سیلیکاتی به بازار خودروها وارد شده اند. در سال 2001 هم جنرال موتور و هم تویوتا شروع تولید محصول با این مواد را اعلام کردند. مزیت این مواد استحکام و کاهش وزن است که مورد آخر صرفه جویی در سوخت را نیز به همراه خواهد داشت.
علاوه بر این نانوکامپوزیت ها به صنعت بسته بندی مواد غذایی نیز راه یافته اند تا سدی بزرگتر در برابر نفوذ گازها و کاهش فساد باشند. محققان معتقدند که افزودن دو درصد نانوذره رس به بسته بندی، 75 درصد تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن را کاهش می دهد که این امر به افزایش طول مدت نگهداری مواد غذایی کمک می کند. در مورد ضدباکتریهایی نظیر نانوذرات نقره، این نانوذرات از رشد عوامل زنده فاسده کننده مواد غذایی مانند باکتریها و قارچ ها جلوگیری می کنند.
خواص تعویق آتشگیری نانوکامپوزیت های حاوی نانوذرات سیلیکا، می تواند به خوبی مصارفی در سرویس خواب، پرده ها و محصولاتی از این دست پیدا کند.

روش های ساخت نانوکاپوزیت ها
نانو کامپوزیت ها معمولا به روش های مختلفی تولید میشوند. در ادامه به برخی از این روش های مرسوم اشاره مینماییم.

روش آلیاژ سازی مکانیکی
آسیاب کردن مکانیکی، فرآیندی است که به طور معمول در صنایع متالورژی پودر و فرآیند های کانه آرایی استفاده میشود. در آسیاب کردن مکانیکی، مخلوطی از پودرهای اولیه را، که یا از پیش مخلوط شده یا در محفظه آسیاب مخلوط میشوند، در یک اتمسفر محافظت شده آسیاب
میکنند. آلیاژسازی مکانیکی معمولا برای تولید ذرات کوچک مانند اکسیدها و کاربید ها به کار میرود.
در روش آسیاب پر انرژی، آلیاژ توسط شکستن های متناوب و جوش خوردن ذرات به یکدیگر تولید میشود. این روش ساختارهایی مانند آلیاژهای آمورف و نانوکامپوزیت ها را با انعطاف پذیری بالا تولید میکند اما کنترل خلوص و یکنواختی آلیاژ دشوار است. آسیاب پر انرژی با انجام فرآیند فرسایش و انباشتگی میتواند محرک یک واکنش شیمیایی باشد که توسط انرژی مکانیکی به سیستم القا میشود. لذا این مسئله میتواند تاثیر
بسزایی بر روی پروسه آسیاب و خواص ماده تولیدی داشته یاشد. با استفاده از این فرآیند میتوان بوسیله جانشین کردن اکسید فلزات با فلزات بسیار فعال، نانوکامپوزیت های مغناطیسی اکسیدی- فلزی تولید نمود. همچنین این روش میتواند بر روی تغییرات شیمیایی سیستم های نانومتالورژیکی بوسیله القای سیلیکات ها، مواد معدنی، فریت ها، سرامیک ها و ترکیبات آلی تاثیرگذار باشد. روش آسیاب پر انرژی به دلیل سادگی روش و توانایی تولید زیاد، روشی مناسب برای ساخت مواد نانوکریستالی به حساب می آید.

روش سل - ژل
روش سل- ژل یک پروسه صنعتی قدیمی است که در ابتدا برای تولید نانو ذرات کلوییدی از فاز مایع به کار میرفته و اخیرا برای تولید نانو مواد پیشرفته و پوشش ها مورد استفاده قرار گرفته است. فرآیند سل- ژل به خصوص برای سنتز نانو ذرات اکسیدی و نانو پودر های کامپوزیتی بسیار مناسب است. آئروژل ها که دارای ساختار بسیار متخلخلی هستند، میتوانند ماده ی مناسبی برای تولید نانو کامپوزیت ها باشند. آئروژل های تولید
0,001 تا 0,5 )، تخلخل زیاد و حفرات نانو سایز میباشد. در gr/cm شده بوسیله روش سل – ژل دارای چگالی کم (در حدود 3
نانوکامپوزیت ها از آئروژل به عنوان زمینه (به عنوان مثال سیلیکا آئروژل ها) استفاده میشود و سپس با انتقال یک ترکیب به داخل حفرات،کامپوزیت مورد نظر ساخته میشود. در شکل زیر شمای کلی مراحل مختلف این فرآیند نشان داده شده است.
نانوکامپوزیت های آئروژل میتوانند به روشهای مختلفی تولید شوند که روش انتخابی بستگی به زمان افزودن فاز دوم به مواد آئروژل دارد. ماده دوم میتواند در طول پروسه سل – ژل افزوده شود. ماده افزوده شده میتواند محلول های آلی یا معدنی، پودر های نامحلول، پلیمر، بیو مواد و غیره باشد.
پس از افزودن ماده دوم و خشک شدن ژل، نانوکامپوزیت حاوی یک آئروژل به همراه اتم ها و یا یون های فلزی پراکنده شده در درون آن میباشد.

 روش پاشش حرارتی
روش پاشش حرارتی یک روش متداول برای ایجاد پوشش های نانو ساختاری میباشد. در این روش پس از ذوب شدن پودرهای نانو کریستالی و پاشش آنها بر روی سطح، این لایه ایجاد شده سریعا سرد میشود. این انجماد سریع باعث خواهد شد که پوشش ایجاد شده نانو کریستالی بوده و غالبا ساختاری آمورف داشته باشد.
این پوشش های کامپوزیتی نانو ساختار نسبت به پوشش های متداول دارای مزایای زیادی مانند پوشش دهی بهتر، سختی بیشتر و ضریب اصطکاک کمتر، هستند. این بهبود خواص عمدتا به دلیل این است که در نانوکامپوزیت های تولید شده از ذرات نانو ساختار به روش پاشش حرارتی، فاز های تشکیل دهنده کامپوزیت به طور یکنواخت تری در هم پراکنده میشوند.  پوشش ایجاد شده با نانو ذرات دارای یکنواختی بیشتری نسبت به پوشش های کامپوزیتی متداول دارد.

لینک دانلود 12 صفحه مقاله پیرامون مصارف نانو کامپوزیت ها

لینک دانلود کل متن 117 صفحه پیرامون نانو کامپوزیت ها